Ombudsmandip oqaaseqaammi nutaami inerniliilluni eqikkaanermini oqaatigaa kommunimi pisortaanerusimasup soraarnermi ajunngitsorsiai pillugu allagaatinik paasitinneqarumaneq Kommuneqarfik Sermersuup itigartitsissutigisinnaasimanngikkaa. Ombudsmandip inerniliilluni eqikkaanermini aamma oqaatigaa kommunip aalajangiinera arlalitsigut amigaateqartoq.

Tusagassiortup allagaatinik paasitinneqarumalluni qinnutigisami kommunimit itigartinneqarnera Ombudsmandimut 2021-mi julimi naammagittaalliuutigaa.

Ombudsmandip suliamik suliarinninneranut atatillugu kommunip oqaatigaa kommunip naliliinera unaasoq paasissutissaq pisortat ingerlatsinerat pillugu paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu Inatsisartut inatsisaanni nr. 9-mi, 13. juni 1994-imeersumi (matuma kingornatigut paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmik taaneqartartussami) § 2, imm. 3-mi pineqartunut ilaatinneqanngitsoq, taamaattumillu paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsisip atuuffiata avataaniittoq.

Kommunip aamma oqaatigaa kommunip naliliinera unaasoq paasissutissaq taanna paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 2, imm. 3 tunngavigalugu ilaatinneqanngissinnaanngippat kommunip paasissutissaq paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 12, imm. 1, nr. 1 tunngavigalugu ilaatinngissinnaagaa, paasissutissap taassuma inuup pineqartup nammineq inuuneqarneranut, matumani pineqartup aningaasaqarnera ilanngullugu eqqarsaatigalugu, tunngasuunera innersuussutigalugu. Kommunip aamma oqaatigaa kommunip naliliinera unaasoq paasissutissaq taanna allagaatinik paasissutissiinermi paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 13, imm. 1, nr. 6 tunngavigaugu taamatuttaaq ilaatinneqanngissinnaasoq, tassami isertuussinissaq pissutsip immikkut ittuunnera pissutigalugu pisariaqartuummat, inuit ataasiakkaat oqartussaasullu soqutigisaat illersorniarlugit.

Ombudsmandi isumaqarpoq kommunimi pisortaanerusimasup soraarnermi ajunngitsorsiai pillugit paasissutissaq paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 2, imm. 3-mi pineqartunut ilaatinneqartoq, taamattumillu paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsisip atuuffiata iluaniittoq.

Ombudsmandi aamma isumaqarpoq paasissutissaq taanna paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 12, imm. 1, nr. 1 tunngavigalugu ilaatinneqanngisinnaanngitsoq. Ombudsmandip naliliinera unaavoq paasissutissaq taanna pissutsit kommunimi pisortaanerusimasup nammineq atugai, matumani aningaasaqarnermut tunngasut ilanngullugit eqqarsaatigalugit, pillugit paasissutissiisuunngitsoq, taamaattumillu soraarnermi ajunngitsorsiat pillugit allagaatinik paasissutissiineq kommunimi pisortaanerusimasup nammineq aningaasaqarneranut tunngasunik qulaajaasuunavianngitsoq.

Ombudsmandi aammattaaq isumaqarpoq paasissutissaq taanna paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 13, imm. 1, nr. 6 tunngavigalugu ilaatinneqanngissinnaanngitsoq. Ombudsmandip naliliinera unaavoq soraarnermi ajunngit-sorsiat pillugit paasissutissamik isertuussinissaq pissutsip immikkut ittuunnera pissutigalugu pisariaqartuunngitsoq.

Ombudsmandi tamatumunnga uiggiullugu ataatsimut isiginnilluni isumaqarpoq kommunip aalajngiinerata

- aalajangiinerminut tunngavigisani erseqqissumik innersuussutiginnittuunnginnini,

- soraarnermi ajunngitsorsiassat pillugit paasissutissap paasissutissatut misikkarissutut/ersertuussassatut sooq isigineqarneranik nassuiaasuunnginni aamma

- kommunip isumaliutersuutigisimasarpiaanik takutitsisuunnginnini pissutigalugit isorisariaqartuusoq, kommunimmi Ombudsmandimut oqaaseqaatimini arlalinni pissutsit aalajangiinermi eqqaaneqarsimanngitsut oqaatigimmagit.

Ombudsmandip oqaaseqaataa uani atuarsinnaavat.

Paasissutissat amerlanerusut 32 78 10-mut sianerluni pissarsiarineqarsinnaapput.

Paasinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi suliani sulisunut tunngasuni allagaatinik paasissutissiisarneq pillugu malittarisassat

Suliani sulisunut tunngasuni allagaatinik paasissutissiisarneq pillugu malittarisassat paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsisikkut aalajangersarneqarput.

Suliani sulisunut tunngasuni allagaatinik paasissutissiisarnermi aallaavik paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 2, imm. 2-kkut aalajangersarneqarpoq. Tassani oqaatigineqarpoq inatsit sulianut pisortani sulisutut atorfinitsitsinermit suliffimmilu qaffatsitsinernut kiisalu inuit ataasiakkaat pisortani sulisutut atorfeqartitaanerinut tunngasunut allanut tunngasunut atuutinngitsoq. Ilaatitsinngiffiilli arlallit paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 2, imm. 3-mi taagorneqarput.

Paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 2, imm. 3-mi ilaatigut makku aalajangersarneqarput:

“Imm. 3. Suliani imm. 2-mi oqaaseqatigiit aappaanni taaneqartuni atorfeqartup aqqa, atorfia, ilinniagaqarnera, suliassai, akissarsiai suliamullu atatillugu angalaneri pillugit paasissutissanut inatsit atuuppoq. [...]”

Aalajangersagaq taanna pillugu oqaaseqaatinit aamma inatsisilerineq pillugu atuakkiaasunit erserpoq akissarsianut tunngasuni akissarsiat tunngaviusumik aningaasartaat aamma soorlu qaangiuttoornersiat, piukkunnassutsimut suliamullu tapit, immikkut tapit, soraarnermi ajunngitsorsiat, soraarnerussutisiat il.il. pineqartunut ilaatinneqartut. Paasissutissat taakkunani ilaatinneqartut taamaalillutik paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsisip atuuffiani pineqartunut ilaatinneqarput.

Paasissutissaq paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsisip atuuffiani pineqartunut ilaatinneqarpat paasissutissap paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi aalajangersakkat allat tunngavigalugit ilaatinneqanngissinnaaneranut periarfissaqarpoq, matumani paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 12, imm. 1, nr. 1 aamma § 13, imm. 1, nr. 6 ilanngullugit eqqarsaatigalugit.

Makku paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 12, imm. 1, nr. 1-ikkut aalajangersarneqarput:

Ҥ 12. Paasitinneqarsinnaatitaanermi paasissutissat makku ilaatinneqanngillat:

1) inuit ataasiakkaat inuuneri pillugit paasissutissat, matumani aningaasaqarnerannut tunngasut ilanngullugit, [...]”

Aalajangersagaq taanna atorneqassappat tassani allagaatinik paasitinneqarumalluni qinnutigisami paasissutissat pissutsinut inuit ataasiakkaat namminneq atugaannut, matumani aningaasaqarnermut tunngasut ilanngullugit eqqqarsaatigalugit, tunngasut ilanngullugit paasiumaneqarnersut apeqqutaavoq. Aalajangersagaq taanna atorneqassappat soqutigisanik pineqartumi oqimaalutaasoqarnissaa piumasaqaataanngilaq.

Inatsisilerineq pillugu atuakkiani oqaatigineqarpoq allagaatinik paasissutissiinermi paasissutissat pissutsinut inuit ataasiakkaat namminneq atugaannut, matumani aningaasaqarnermut tunngasut ilanngullugit eqqqarsaatigalugit, tunngasut ilanngullugit paasissutissiissutigineqarsinnaasut, inuup paasissutissani pineqartup ajoquserneqarsinnaanera apeqqutaatinnagu.

Makku paasitinneqarsinnaatitaaneq pillugu inatsimmi § 13, imm. 1, nr. 6-ikkut aalajangersarneqarput:

Ҥ 13. Paasitinneqarsinnaatitaaneq killilerneqarsinnaavoq, tamanna pisariaqarpat makku immikkut eqqarsaatigineqarnissaasa illersorneqarnissaannut:

[...]

6) namminersortut pisortallu soqutigisaat, pineqartup pissusia immikkut ittoq pissutigalugu isertuussinissaq pisariaqarpat.

[...] “

Aalajangersagaq taanna atorneqassappat isiniagassat taaneqartut taakku pisumi naliliiffigineqarnissaat piumasaqaataavoq. Aalajangersagaq taanna atorneqassappat isiginiagassat paasissutissap allagaatinik paasissutissiinermi ilaatinneqannginnissaanut tunngavilersuutaasinnaasut annertuumik oqimaassuseqarlutik a-tuutissasut aammattaaq piumasaqaataavoq.

Tunngavilersuisarneq

Tunngavilersuisarneq pillugu malittarisassat pisortat ingerlatsineranni suliassat suliarineqartarnerat pillugu Inatsisartut inatsisaatigut nr. 8-kkut, 13. juni 1994-imeersukkut (matuma kingornatigut suliassat suliarineqartarnerat pillugu inatsimmik taaneqartartussakkut) aalajangersarneqarput.

Suliassat suliarineqartarnerat pillugu inatsimmi § 24-kkut aalajangersarneqarpoq aalajangiinermut tunngavilersuut inatsimmi malittarisassanut aalajangiinermi tunngavigineqarsimasunut innersuussisuussasoq. Oqartussaasoq missingiussilluni naliliisimappat aalajangiineq pingaarnertut isiginiagassat oqartussaasup pingaartillugit isiginiarsimasai pillugit nassuiaammik imaqassaaq.

Aalajangiineq aammattaaq eqqortuussaaq, imatut paasillugu oqartussaassup isu-maliutersuutigisimasarpiaanik takutitsisuussasoq. Taamaalillutik isiginiassat oqartussaasup pingaartillugit isiginiarsimasai tamarmik tunngavilersuummi oqaatigineqassapput, oqartussaasullu pissutsit pingaartillugit isiginiarneqarsimanngitsut tunngavilersuummi erseqqissassanngilai.